Për sica dhe thika / Of sica and thika

Ilir në betejë; pamje e gdhendur në tokëzën e një rripi. Mendohet të jetë imazh i Medaurit, zoti ilir i luftës. / An Illyrian in battle - impression on a belt buckle. It is thought to be an image of Medaurus, the Illyrian war god.

Vazhdimësia e gjuhës përbën të paktën gjysmën e dokumentimit të historisë së një kombi.

Arma në figurën e mëposhtme është një sica ilire, shpatë e shkurtër e përdorur prej paraardhësve tanë në ndeshje nga shumë afër për... t’i dhënë fund armiku kur ky afrohej pak si tepër. Unë besoj se “sica” është fjala paraardhëse ilire për fjalën shqipe “thika”, ku germa e parë “s” me shumë gjasa është për shkak të shqiptimit latin të fjalës (tingulli “th” nuk është pjesë e gjuhës latine). Ne e kemi ruajtur këtë fjalë ndër shekuj, për shkak se ishte që në fillim pjesë e gjuhës sonë, si dhe për shkak se armët gjithmonë kanë pasur vend të veçantë në shpirtin dhe historinë shqiptare.

Sica ilire / An Illyrian sica

Sica ishte armë shumë e veçantë, pasi ilirët kujdeseshin shumë që ta gdhendin në mënyrë shumë të personalizuar dhe zbukuruese. Arma ishte shumë e dobishme në ndeshjet trup më trup, e aftë t’ia shqyente armaturën tjetrit nga pas apo për të hapur pjesë të saj, e gjitha kjo për shkak të lakimit të tehut të saj. Gjatësia kishte shumëllojshmëri, por mbetej gjithmonë në rangun e armëve të shkurtra, me dorezë të shkurtër që mundësonte mbërthim më të fortë e të palëkundshëm.

 

Si armë e shkurtër që ishte, kërkohej që përdoruesi ta godiste armikun në mënyrë shumë personale, me kontakt shumë të ngushtë fizik. Do të thoshte të shihje shkëndijat e fundit të jetës që largoheshin prej kundërshtarit, ndërsa ti siguroheshe që ai të nisej në udhëtimin për në hapësirën e të përjetshmes. Kështu, sica ishte tejet e zbukuruar me simbole shpirtërore ilire të ndryshme. Simbolet më të përdorura ishin, sigurisht, shqiponja dhe gjarpri. Të dyja këto kafshë janë të skalitura në mitologjinë, përshpirtjen pagane dhe identitetin kombëtar shqiptar. Në mitologji, ilirët quhen bij të Ilirusit, që ishte biri i heroit të vdekshëm Kadmus dhe perëndeshës së pavdekshme Harmonia. Kështu, simboli i gjarprit ka të bëjë me kujtimin e Kadmusit që vrau dragoin (gjarprin) para se të martohej me Harmoninë. Shqiponja është simboli i prejardhjes hyjnore përmes Harmonisë. Mitologjia që rrethon këto personazhe është vërtet mahnitëse dhe tregon shumë për sa të lashtë jemi... por kjo është temë për një shkrim tjetër.

 

Sica nuk u ruajt vetëm si një version i vjetër i thikës’ ajo mbeti në përdorim përgjatë historisë shqiptare, derisa komunizmi u kujdes shumë që të na i vidhte armët e shumëdashura që i kishim trashëgimi familjare. Jatagani në figurën e mëposhtme ishte armë brezi e shqiptarit, më së shumti për zbukurim dhe rrallëherë për përdorim, më shumë si një aksesor ndaj armëve të zjarrit. Ai ka pak a shumë të njëjtën gjatësi, dorezë të ngjashme, dhe zbukurime sipas nivelit të pasurisë dhe statusit të mbajtësit.

Kobure dhe jatagan / A kobure (gun) and a jatagan (dagger)

Historia jonë shkon shumë, shumë pas në kohë, është e bukur fort, dhe ende qëndron e mbuluar në shumë mister. Gërmoni, lexoni dhe gjeni frymëzim.

Language continuity is at least half of the documentation of a nation's history.

 

The weapon in the picture below is an Illyrian sica, a short sword used in very close range combat by our ancestors to... you know... finish an enemy when he came too close for comfort. I believe "sica" is the Illyrian predecessor of the Albanian word "Thika" (meaning "knife"), with the initial "s" most probably being the Latin way of pronouncing the word (the "th" sound is not part of the Latin language). We kept this word through tens of centuries, because this was our language to begin with, and because weapons have always had a special place in the Albanian spirit and history.

 

The sica was a very special weapon, for which the Illyrians took great care to craft in a very personalised and decorative manner. It was greatly functional as a close-combat weapon, able to tear someone's armour from behind or other open areas in it, due to its curved blade. The length could vary, but it was always within the short-weapon range, with a short handle to make the grip stronger and decisive.

 

The weapon being a short one, it meant you stroke the enemy in a very personal way, with very close physical contact. It meant you saw the last glimpse of earthly life depart from the opponent, as you made sure he started on the travel to the eternal realm. Thus, the sica was highly decorated with various spiritual Illyrian symbols. The most frequently used were - obviously - the symbols of eagles and snakes, both animals deeply engraved in Albanian mythology, pagan spirituality and national identity. In mythology, Illyrians are the sons of Illyrius, who was the son of the mortal hero Cadmus and immortal goddess Harmonia. Thus, the snake symbol is for Cadmus, who killed a dragon (snake) before marrying Harmonia. The eagle is the symbol of divine ancestry through Harmonia. The mythology about the two of them is actually astonishing and tells a lot of how old we are, but that is a topic for another discussion.

 

The sica was not only preserved as the old version of "thika"; it remained in use throughout Albanian history, until communism took great care to rob us of even dear, family-heritage weapons. The jatagan, shown in the second picture, was Albanians' belt weapon, mostly decorative and for rare use, as an accessory to guns. It is pretty much the same length, has a similar handle, and is decorated to the level of wealth and stance of the owner.

 

We go far, far back in time, and we have a beautiful history, still enshrined in considerable mystery. Dig, read and find inspiration.