Fustane e fërfërima / Ruffles and rustles

Zojsi dhe Era / Zeus and Hera

Për çdo Shën Valentinin, t’u dridhtë fustani e këmisha për burrin tënd!

(Pjesa e mëposhtme është shkruar fillimisht më 14 shkurt 2019.)

Ne nuk jetojmë më në kopshtin e Edenit, por Zoti gjithsesi është kujdesur që toka dhe marrëdhëniet njerëzore të kenë rregull edhe pas rënies së madhe.

Gruas Zoti i tha: “Dëshirat e tua do të drejtohen ndaj burrit tënd dhe ai do të sundojë mbi ty.”

Burrit i tha: “Do të hash bukën me djersën e ballit, derisa të rikthehesh në dhé.”

Gjinitë ishin bashkë në fillim të kohërave dhe bashkë e hodhën poshtë përsosmërinë. Bashkë janë edhe sot teksa hedhin (kanë hedhur) poshtë ndërhyrjen e Perëndisë për të pasur rregull e paqe mendjeje e shpirti.

Gratë luftojnë për kuota gjinore, sepse e mendojnë dënimin e burrit më të lehtë se të tyrin. E ndërkohë vite të çmuara rinie humbasin, mundësia për familje rrënohet, dhe numri i maceve a kafshëve të tjera shtohet. Harrojmë ndërkohë se jemi duke u sunduar shumë herë më shumë nga burra e gra që i kemi shefa, për punë që nuk do të na japin asnjë gram ngushëllim e paqe në pleqëri. Por është mirë, sepse fundja nuk po na sundon bashkëshorti ynë, kemi “smash-ur” patriarkatin dhe nuk po u shërbejmë një turjele me kalamaj në shtëpi. **Buzëqeshje nervoze, shtrembërim sysh, buza dridhet në mohim trishtimi.**

Burrat luftojnë për të qenë të sunduar, sepse janë të paaftë të sundojë në perëndishmëri. Është mirë për ata ta ndajnë “barrën” me femrat dhe nuk kanë asnjë turp më të quhen beta, “soy boy”, apo qullash. E rëndësishme është të mos jesh “macho”, të mos jesh krye mbi gruan tënde (ç’janë këto fjalë turpi?!) dhe të jesh një aleat (ndryshe qen besnik) në përhapjen e çmendurisë feministe.

Gjendja e marrëdhënieve burrë-grua, në çdo kornizë të tyren (martesë a para-martesë), është sot në gjendjen më të dhimbshme kahera. Dhe janë shumë pak që mund ta vënë gishtin ku qëndron plaga vërtet, lëre pastaj të përpiqen për shërim.

Këndon e bukura Tefta në perlën e mëposhtme se sa e lumtur ishte gruaja kur gëzohej në të shikuarit e burrit të saj që i afrohej shtëpisë pasi kishte përfunduar edhe një ditë tjetër të detyrës së tij mbi tokë: të punuarit e të siguruarit për gruan dhe familjen e tij. Dhe është e mrekullueshme që, në ato kohë patriarkale e “të prapambetura”, gruaja flet haptas në mënyrë seksuale për burrin e saj. Dëshirat e saj janë të drejtuara ndaj burrit të saj teksa ai punon dhe sigurohet që përshpirtja e tij dhe e familjes të jetë e drejtuar ndaj Zotit (burri që kthehet nga kisha). I bën fu-fu-fu fustani e këmisha nga padurimi për bashkëshortin e saj.

Telashet duket sikur nisin kur ajo del i bën një zë përpara, pra, merr nisma vetë ndaj të takuarit burrin në mes të rrugës. Telashi shtohet edhe më shumë pasi burri me sa duket e mirëpret këtë veprim dhe nuk e korrigjon. Me sa duket, kjo është pika e “çlirimit” seksual të femrës dhe rënies rehat të mashkullit, sepse tashmë nuk i duhet të punojë më aq shumë për të fituar të drejtën e sundimit mbi gruan. Ky është shekulli ynë (dy të fundit në fakt).

Gjërat ndryshojnë aq rrënjësisht në strofën tjetër. Gruaja tashmë sundon dhe as që ka ndërmend ta ndajë këtë sundim me burrin e saj. Ajo i nxjerr sytë bashkëshortit, duke e bërë të paaftë për të parë, gjykuar e vënë rregull në botën përqark. Unë do të guxoja të thosha se nxjerrja e syve këtu është simbolikë e tredhjes, heqjen së maskulinitetit dhe, përfundimisht, fshirjes së burrit nga skena. Për të mos u harruar, kjo fshirje ishte në bashkëpunim mes dy gjinive: shtrembërimi i dëshirave te gruaja dhe qullosja te burri.

Fatmirësisht, gruaja në këngë nxiton të na qetësojë në strofën tjetër, në çfarë duket si një reflektim i saji i përbrendshëm. Duket sikur sapo ka parë në vegim se sa e pështirë do të ishte jeta e saj dhe situata e botës nëse do të kishte vepruar vërtetë si në dy strofat paraardhëse, dhe tërhiqet menjëherë. E quan veten korbë, vajtuese dhe të ngecur në situatë morti, që e ka çuar mendjen në errësira të tilla.

Lum ajo, është grua shqiptare e shekujve të shkuar, ende e mençur dhe e dëlirë mjaftueshëm për t’iu kthyer dridhjes së fustanit nga dëshira për sundimin e burrit të saj. Qofshim aq të mençura edhe ne sot.

On Valentine’s Day, may your shirt tremble for your husband!

(The following is a short treatise on one of the most beloved Albanian folk/city songs from the first part of the 20^th century – “Kur më vjen burri nga stani” (When my husband returns from the hut). The text was written by Lasgush Poradeci, one of Albania’s most lyrical poets. This treatise was originally written on Valentine’s Day, 2019.)

We no longer live in the Garden of Eden, that is certain; but the Lord has ensured nonetheless that the earth and human relations on it have their proper order even after the great Fall.

To the woman, the Lord said, “thy desire shall be to thy husband, and he shall rule over thee.”

To the man, He said, “In the sweat of thy face shalt thou eat bread, till thou return unto the ground.”

The sexes were together at the start of time, and together they overthrew perfection. They are together today as well, overthrowing (they have already overthrown) God’s intervention to have order and peace of mind and soul.

Women fight for gender quotas, thinking the punishment on man is lighter than their own. Meanwhile, precious youth years are lost, the possibility to raise a family is ruined, and the number of cats or other pets increases. We forget in the meantime that we are being ruled more and more by other men (and women) who are our bosses in jobs that will not provide a shred of solace and peace when old age strikes. But it’s all good! After all, we are not being ruled by a husband, we have “smashed the patriarchy”, and we are not serving a tyranny of toddlers at home. **Smiles nervously, hides gaze, twitches lips to deny an outburst of sadness.**

Men fight to be ruled, because they are incapable of ruling in godliness. It is good for them to share their “burden” with women, and they are no longer ashamed to be called beta, “soy boy”, or pathetic and weak. The important thing is not to be called a “macho”, not to be a head over your wife (what is this vulgar, offensive language?!), and to be an “ally” – also known as a loyal dog – in expanding feminist hysteria.

The state of man-woman relationships – in their entire framework, be that in marriage or before that – is today at its most painful ever. Few are those who can truly point to where the real wound lies, let alone attempting to heal it.

In this pearl of a song, the gorgeous Tefta Tashko Koço – the singer of the song – sings of how happy the wife was in seeing from afar that her beloved husband was coming back home after having concluded yet another day of his duties on earth- he had worked to provide for his wife and family. It is astonishing how, in those “dark” patriarchal days, the woman speaks that open and sexually of her husband. Her desires are directed towards him, as he works and ensures that his family’s and his own spirituality is directed towards the Lord (the man returning from the church, in another verse of the song). The wife’s shirt falters with impatience at her husband returning home.

The trouble seems to start when she goes and calls on him before he reaches home – as the song says – thus taking the initiative to meet her husband halfway. The trouble increases when the husband apparently welcomes this action and does not correct his wife. It appears that this part of the song is meant to represent women’s sexual “liberation” and men becoming comfortable with it; after all, man would no longer have to work as hard as he did to win the right to rule over his wife. This is our century – the last two, actually.

Matters change drastically in the next stanza. Now the wife rules, and she has no intention to share her rule with her husband. In the song, the woman says she plucked her husband’s eyes out with a stick, making him incapable of seeing, judging and putting order in the world around him. I would dare to say the plucking of the eyes is a metaphor of castration, as a symbol of the removal of masculinity and, ultimately, man’s erasing from the scene. Again, we must not forget this erasing was done in co-operation between the two sexes – the woman had her desires twisted and the man became weak. The great Fall at the Garden of Eden repeats itself.

Fortunately, the wife in the song hurries up to calm us in the following stanza, in what seems to be a voicing of her inner reflections. She speaks as if actually having just had a vision of how lurid her life and the situation in the world would be had she acted upon her feelings in the two previous stanzas. She retracts from her thoughts immediately. She calls herself a crow (which in Albanian is used to mean a person who mourns the loss of something/someone dear, or who knows they have done a terrible mistake), as if she was mourning and stuck in a funeral situation, all because she had let her mind wander in such dark territories.  

Happy she is, for she is an Albanian woman of past centuries. She still was wise and pure enough to return to the shirt that falters with the desire for her husband’s rule. May we all resembles her wisdom and purity today!