Reclaim the Middle Ages

Margarita Haslak, 18 qershor 1885 - 18 tetor 1948 Margarita Haslak (Margaret Hasluck) lindi në Skoci më 18 qershor 1885. Në vitin 1911 përfundon studimet në Kembrixh dhe, në ndjekje të pasionit të saj për historinë dhe kulturat e lashtësisë, zhvendoset në Athinë ku edhe njihet me bashkëshortin e saj të ardhshëm, Frederik Haslakun (Frederick Hasluck), arkeolog. Pas vdekjes së tij më 1920, ajo kthehet përkohësisht në Angli, ku edhe boton punimet kërkimore të të shoqit. Edhe pse pikënisja e çdo historiani duket sikur duhet të jetë gjithmonë Athina, Margarita e kupton në kohë se asnjë histori evropiane nuk është e plotë pa marrë në shqyrtim serioz Shqipërinë. Që nga mesi i vitit 1920, ajo shpërngulet për në Elbasan, një zgjedhje mjaft interesante ndër mundësitë e pafundme të zgjedhjes për vatra historike në Shqipëri. Ndoshta edhe ajo e ka kuptuar se ngjyrimet shqiptare kanë një veçanti të papërsëritshme në zonat qendrore të vendit tonë. Gjatë kohës në Elbasan, ajo jo vetëm u...

Prezantim arti otoman i një ushtari të turqve që rrëzon me lak dhe mposht një kalorës hungarez nga Beteja e Kosovës, 1448. Vihen re tiparet mongoloide të turkut të hershëm para përzierjes me evropianët. Serbia me të drejtë ka lidhje të pashqitshme shpirtërore me Kosovën. Sot është dita kur Serbia heroike ia shiti Ballkanin Turqisë në Betejën e Dytë të Fushë-Kosovës, më 1448. Ballkani ra në ferrin otoman në tri data madhore, që do të kishin qenë me shumë gjasa të shmangshme po të ishte për fqinjë më të mirë. Në 1453, ra Bizanti i madhërishëm, pasi perëndimi e mendoi të paarsyeshme kërkesën e Skënderbeut për një kryqëzatë kundër turkut të drejtuar prej tij. Të gjithë mbajtën zi dhe vajtuan për Bizantin më pas. Më 1448, Krajl Brankoviçi i serbëve e pa të padenjë për veten kërkesën e prijësit hungarez Huniadi për t’iu bashkuar forcave të tij kundër turqve që po qaseshin në Fushë-Kosovë. Ishte e padenjë për Brankoviçin të kalëronte si i dyti pas Huniadit në ushtri. Ky kra...

Një shembull se si një shkrimtar i madh është i aftë të gjuajë dy zogj me një gur, apo, në kontekstin e letërsisë, të godasë dy vese me një paragraf te vetëm. Nga “Një histori e mërzitshme (nga kujtimet e një plaku)” e Anton Çekovit: “Meqë ra fjala, po përmend edhe tim bir, oficerin e Varshavës. Ky është djalë i zgjuar, i ndershëm dhe i matur. Mirëpo për mua këto s’mjaftojnë. Unë them me vete që, sikur të kisha një baba plak dhe ta dija se ai ka çaste kur i vjen turp nga varfëria e vet, do t’ia lija dikujt tjetër vendin e oficerit dhe vetë do të pajtohesha diku si argat. Po ç’ vlerë kanë këto? Të mbash fshehur përbrenda inat ndaj njerëzve të zakonshëm, për shkak se ata s’janë heronj, këtë mund ta bëjë vetëm një njeri shpirtngushtë e zemërak. Por mjaft me këto gjëra...”

Katharina  Sitzler-Schmid, misionare zvicerane, dhe vajza ganeze "Misionarët [shekulli i 19-të] e gjetën Ganën të ndarë, të varfër, të paditur e të rrënuar nga tregtia e skllevërve. Ishte jo pak merita e përpjekjeve të tyre që, kur Gana,e para mes popujve të Afrikës tropikale, kaloi në 1957 nga statusi kononial në atë kombëtar, qe në gjendje të fitonte pavarësi të plotë, të ishte e bashkuar, e pasur, e arsimuar dhe e aftë të qëndronte me këmbët e veta në botën konkurruese të qytetërimit perëndimor." - nga "Histori e misioneve të krishtera", Stephen Neill "The missionaries [19th century] found Ghana divided, poor, ignorant, and racked by the slave trade. It was in no small measure due to their efforts that in 1957, when Ghana, first of the peoples of tropical Africa to emerge from colonial to national status, attained to full independence, it was united, rich, educated, and able to hold its own in the competitive world of western civilization....

Kërpudha plepi (Cyclocybe aegerita) Në fillim gjërat kryesore: KURRË mos bëni prova me kërpudhat e egra! Nëse nuk i njihni apo nuk jeni të sigurt për kërpudhat që hasni në zonën tuaj, mos i mblidhni! Helmimet nga kërpudhat mund të jenë shumë serioze, dhe në vendin tonë ka lloje të ndryshme kërpudhash helmuese. Siç ka thënë dikush: “Ka mbledhës të vjetër kërpudhash, ka edhe mbledhës guximtarë kërpudhash. Por nuk ka mbledhës kërpudhash guximtarë në moshë të vjetër.” Thënë kjo, kalojmë te gjërat e bukura :-) Si t’i njohësh kërpudhat e egra Mbledhja e kërpudhave është një pasion i ri i imi (pra, po sfidoj paksa vërtetësinë e citimit që përmenda më lart!). Megjithatë, nuk mbledh kurrë apo të konsumoj kërpudha për të cilat nuk jam 100% (pothuajse) e sigurt. Bëj shumë kërkime në internet apo botime për botanikën që të kuptoj sa më mirë që mundem se cilat janë kërpudhat (apo bimët) e ngrënshme dhe helmuese në zonën time. Edhe helmueset kanë funksionet e tyre, si për sh...

“Njëri nga shokët kishte thënë një herë për Vasiljevin se ai ishte njeri i talentuar. Ka njerëz që kanë talent për shkrimtar, për aktor, për artist, kurse ai ka një talent të veçantë, atë si njeri. Ai ka një nuhatje të hollë, të shkëlqyer, për dhembjen në përgjithësi. Ashtu si një aktor i mirë pasqyron në vetvete lëvizjet dhe zërin e të tjerëve, ashtu edhe Vas iljevi pasqyron në shpirtin e vet dhembjen e të tjerëve. Kur sheh lot, ai qan; pranë një të sëmuri bëhet vetë i sëmurë dhe rënkon; në qoftë se shikon dhunë, i duket sikur dhuna ushtrohet mbi të, e merr frika si kalama dhe, ashtu i trembur, vrapon për ndihmë. Dhembja e tjetrit e shqetëson, e nervozon, e bën të kalojë në ekstazë e të tjera si këto.” - n ga tregimi “Kriza” i Anton Chekhov.

Shpeshherë, parafjalët në libra janë ca të lodhshme e herë-herë të stërzgjatura më kot. Por ka edhe si kjo e përkthyesit Islam Spahiu për “Net të bardha” të Dostojevskit, të thjeshta e mbresëlënëse për shkak të njerëzve në të. Një ekspozim i absurditetit komunist që përpiu shekullin e njëzet të Rusisë dhe Shqipërisë, një konteshë ruse përfunduar në Laprakë, dhe një përkthyes letërsi-dashës shqiptar përfunduar në Spaç ngaqë personazhi i librit të përkthyer prej tij është një... qaraman. ****************** “Në shkollën ku jepja mësim (Laprakë), kisha një nxënës me emrin Aleksandër; bir i një zonje të moshuar, ruse “e bardhë” [aristokrate], siç quheshin ata që ishin larguar nga Rusia pas revolucionit bolshevik. Kjo zonjë e nderuar – Ollga Eftimofskaja – me origjinë konteshë, punonte në bibliotekën e Ministrisë së Arsimit në kohën së cilës i referohemi (vitet 1960). Kështu unë para mundësinë për t’i kërkuar ndihmën e nevojshme për të zbërthyer tekstin origjinal i cili natyrisht...